*Lucio Martinez Pereda / Nueva Revolución
Joan den mendeko 20ko hamarkadan faxismoak agertu zirenetik, behintzat, badakigu nostalgia dela iraganaren interpretazio mitiko batean oinarritutako identitate kolektiboen hazkunderako egoera emozional egokia. Nostalgiak iragan horren berrinterpretazioa babesten du, klabe palingenesikoan, eta etorkizuneko ziurgabetasun-sentimenduaz baliatzen diren talde ultraeskuindarrei laguntzeko balio du, proposamen politikoak garatzeko.
Entretenimendu nostalgikoan babestuta, aisialdiko kontsumo-programatzaileek iraganeko lorien, urruneko iraganen edo kontsumitzaileek izandako tarteko iraganen kontakizunak eskaintzen dituzte. Bizitzak oraindik zalantzazko etorkizunen aroa hasi ez zuen bizi-uneak fikzioan berreraikitzea eskaintzen dute, dela haurtzaroa ez zelako irekitzen aldaketak ulertzeko fasera, dela oroitzapen horiek kokatzen ziren esparru politikoa aldaketak eragozten zituen diktadura zelako eta bizitzak eskema hierarkiko batek antolatutako esparru batean kokatzen zituelako.
Orban, Trump, Johnson eta Bolsonarok nostalgia sustatu zuten 2010eko hamarkadan, 2008ko krisi ekonomikoaren errua migratzaileei, ezkerrari eta LGTBQ+ kolektiboei egozteko. Brexit-a bozkatu zuen Ingalaterrak propaganda-programazio artetsua izan zuen, herrialdeak nazioarteko politikan pisu hegemonikoa zueneko loria zaharren mito nazionalekin. Bolsonarok Brasilgo nazionalistak konbentzitu zituen “Jainkoa, familia eta aberria” leloarekin, eta Trumpek gauza bera egin zuen “Make America great again” arrakastatsuarekin.
Nostalgiaren marketina asko aztertutako gizenez beteta dago. Komunikabide handiek datu nahikoak dituzte fikziozko kontakizunak eta potentzialtasun nostalgiko handieneko tresna kulturalak iraganeko zein gertakaritan koka daitezkeen jakiteko, badakite zeintzuk diren atsekabea kontsumitzeko produktu bihurtuko diren edukiak, ezagutzen dute sufrimenduan kritikoki ez pentsatzea ekarriko duten iraganak, orainaldian gertatutako bidegabekeriez ez ohartzea ekarriko dutenak.
Nostalgia protagonista duten kultura-produktuen eskaria nahikeria inkontzientea da: gustatzen zaizkigun produktuak dira, eta ez dakigu zergatik. Lotura sakoneko sentimendu batek indartzen du nostalgia, eta ez dugu asmatzen horren jatorria aurkitzen.
Nostalgia azterketatik kanpo geratzen da, eta autokritikak ezin du hori higatu: hor datza haren indarra eta jarrera politikoak indartzeko motibazio emozional gisa duen gaitasuna. Fanatismo politikoa deitzen diogun hori paradisu galdu bat berreraikitzeko saiakera bat da, non elkar indartutako bi motibazio horiek aipatzen diren.
