Javier Benitez / Sputnik
Suitza horretarako prestatzen ari da, Errusiari jarritako zigorrekin amaitzeko eta Txinarekiko merkataritzari ezarritako edozein zigor murrizketa baztertzeko. Erreferendumaren eskaera aktibisten eskariz atera da aurrera, eta tentsio geopolitiko eta komertzial globaletan herrialdearen neutraltasunaren termino konstituzionalak gogortzea du helburu.
Suitza iraultza moduan
Suitzak bizi dituen jarduera ekonomikoak direla eta, bizirauteko instintu gisa interpreta daitekeen ekitaldi batean, «Neutraltasun Ekimenaren» ordezkaritza batek 130.000 sinadura eskatu zizkien Gobernuko funtzionarioei Bernan, ostegunean, eta ia ziur esan zuen hauteskunde-taldeak proposatutako konstituzio-zuzenketa bati buruzko bozketa bat datozen hilabeteetan egingo dela.
Iñaki Gil de San Vicente nazioarteko euskal analistak azaldu duenez, «hasteko, esan behar da herri-erreferendum bat oso albiste ona dela, eta soilik poso historikoa duten estatu eta gobernuek, hala nola Suitzak, nekazarien demokrazian eta demokrazia kantonalean oinarrituta (…), gordetzen dituzte erreferenduma logikoa eta normala den herri-legeak».
Suitzako Alderdi Popularrak (SVP), herrialdeko mugimendu politiko handienak, babestuta, lau klausula berri proposatzen ditu kanpainak, praktikan nazio horren neutraltasun luzea zer den zehaztasun handiagoz definituko luketenak.
Erreferendumak bilatzen dituen aldaketek Suitzari edozein aliantza militarretan sartzea debekatuko liokete, berari eraso ezean. Era berean, esplizituki eragotziko lukete Gobernuak edozein motatako hertsapen-zigorrak ezartzea edo bat egitea (Ukrainan gatazka hasi zenetik Errusiaren aurka egin duen bezala), NBEko Segurtasun Kontseiluak horretarako agindurik eman ezean.
Ildo horretan, Txinak eta Errusiak beto-ahalmena dutenez Segurtasun Kontseiluaren edozein bozketaren gainean, baldintza horrek Suitzaren estatusa bermatuko luke, Europako zazpigarren ekonomiarik handiena eta munduko lurraldez kanpoko aberastasun-gunerik handiena, Moskuko eta Pekingo finantza-finantzetarako eta merkataritza-interesetarako babesleku seguru iraunkor gisa.
Horren inguruan, UDCk ohar batean ohartarazi zuen erreferenduma agurtzen duela, «estatu guztiek Suitza bezala jokatuko balute, ez litzatekeela gerrarik egongo», eta Errusiaren aurkako zigorrek «gure herrialdearen barne bakea eta egonkortasuna arriskuan jartzen ari direla» azpimarratu zuen, «Europaren erdialdean arrakasta duen historia bat». Alderdi honek «neutraltasuna ahultzeko saiakera selektiboak» ere salatu zituen.
Gil de San Vicenteren ustez, Suitzaren neutraltasun historikoarekin «gertatu da Europako eta mendebaldeko sistema ekonomikoaren aldaketa sakonekin, Suitzako burgesiaren gehiengoa konturatu dela orain interesatzen zaiola AEBrekin, Britainia Handiarekin, estuki aliatzea».
«Lodi horrek, ez burgesia osoak, Europaren gainbeheraz ohartzen da, eta nahiago du mendebaldeko ustelkeriarentzat leku segurua izan. Baina alderdi kontserbadoreetako beste sektore historiko batek ezetz dio. Eta alderdi kontserbadore horiei bermeetara itzultzeko herri mugimendu gero eta handiagoa gehitu zaie orain.
«Jokoan dagoena da 1815etik aurrera burgesia suitzarra konturatu zela neutraltasunarekin atera zitzakeen irabaziez, bakea egoteaz gain» ondorioztatu du analistak.
