*Rafael Poch de Feliu (Ctxt eta Critic-en argitaratua)
Gauzak ez zihoazen batere ondo Ukrainarekin, eta horretan agertzen da Gaza. Ukrainako «kontraeraso» ospetsua, artilleriako, aireko eta zenbakizko gutxiagotasun egoeran, hondamendutzat hartzen da mendebaldeko hedabideetan ere. Emaitza praktikoa, harategi handi bat: dozenaka mila hildako, mutilatuak, umezurtzak eta alargunak. 90.000 baja ekainaren 4tik irailaren 4ra, Putin presidentearen arabera. Baina Israelek Gazan egindako sarraskirik beldurgarriena eta lotsagarriena agertzeak are gehiago zailtzen du dena Kieventzat.
AEBk Ukrainari armetan eta dirutan ematen dion laguntzaren «errentagarritasunari» buruzko zalantzak areagotu egin dira Washingtonen. Kongresista errepublikarren erdiak, gutxienez, hondorik gabeko putzu bat finantzatzen jarraitzearen aurka daude, honen motibazioa, «Errusia agortzea», Moskuko erregimen aldaketari begira, ilusioz betea dagoela frogatuz. Errusiako erregimena ez da ahuldu, 2022ko otsailean guk geuk oker aurreikusi genuen bezala, baizik eta indartu egin da. Errusia orduan baino indartsuagoa da. Zehapenek industria-birmoldaketa eta birmoldaketa geopolitiko handia sustatu dute, lurrun orotan funtzionatzen duela dirudiena. Errusiar bajak, ukrainarrak baino askoz txikiagoak baina baita ugariak ere, geografikoki banatuta daude. Eragin gutxi dute hiri handietan, hala nola Moskun eta Peterburgon, non biltzen baitira elitearen sektorerik mendebaldekoenak, eta askoz gehiago herrialdeko eskualde pobreetan, ongi ordaindutako boluntarioen harrobi nagusia baita. Badirudi gerrako edo heriotzako zauriengatiko konpentsazio-sistemak funtzionatzen duela eta gizartean dituen ondorioak arintzen dituela. Gerra-industriak nolabaiteko bira keynestarreko lokomotore ekonomiko dinamizatzaile gisa jarduten du, eta gatazkak berak atzeraezin bihurtzen du Mendebaldearekiko haustura eta Moskuk ekialderantz eta hego globalerantz duen ikuspegi «euroasiarra». Egia da frontean ez dagoela errusiarren erasorik, baizik eta presio motela, tropari berari gehiegi eragin gabe, baina oso mantso aurrera eginez. Horrek bi aldeak higatzen dituen geldialdi militarra ekar lezake, denborak Moskurentzat lan egiten duelako eta ukrainarren borondatea higatzen duelako ez bada.
Gauzak hobetu daitezkeen gutxieneko perspektibarik ez dagoenez, zenbakizko erresistentziak ez du zentzurik, eta, nola begiratzen den, Ukrainak ez ditu aurreikuspen horiek.
Washingtonen gauza guztiekin ezin denaren ideia zabaltzen da. Ukrainari Europan laguntzea, Israeli Ekialde Hurbilean laguntzea eta Ekialdeko Asian Txinarekin gerra egiteko prestatzea. Ukrainaren eta Israelen artean aukeratu behar bada, argi dago Israelek irabazten duela, beraz, munizio gutxiago eta diru gutxiago egongo da Kieventzat. Hori da Ukrainako gobernua korritzen ari den koadroa.
Zelensky presidenteak, bere hitzaldi numantinoarekin, mendebaldeko ikuskizuneko bigarren mailako aktore bihurtu da. Errealismo handiagoa dago bere armadako agintarien artean, eta gero eta tentsio eta lehia handiagoa dago presidentearen eta Valery Zaluzhny jeneralaren artean, indar armatuen buruzagia eta balizko aurkari politikoa. Lehendakaritzatik, Zaluzhnyk The Economist-en egindako elkarrizketak eta artikuluak afektatu dira, gudu-zelaiko gauzen benetako egoerari buruz. Zelenskyk Viktor Jorenko jenerala kargutik kendu du, Zaluzhnyri galdetu gabe eta arrazoirik eman gabe. Buruzagi militarraren beste laguntzaile bat hil da aste honetan urtebetetze opari lehergarri bat ireki edo manipulatu ostean. Eta beste presidente-laguntzaile ohi batek, Alekseik (orain Oleksi), Arestovitxek, Suitzan finkatu du bizilekua, segurtasun arrazoiengatik, bere kritiken tonua presidenteari helarazi ondoren. Inor ez da gogoratzen ekainean Arestovitx sobera eta orain errealista zenak «bizpahiru asteren buruan» kontraeraso huts baten garaipena iragartzen zuenaz. Orain, pertsonaia horrek, errusiar hiztun batek, ukrainar errusiarren artean kakoa duenak, bere balizko presidentegaia iradokitzen du Zelenskyk baztertzen dituen hauteskundeetan… Kieven araoak egiteko ordua iritsi da, eta nork daki Errusiari egindako lagapen mingarriekin akordioren bat posible egiten duten estatu-kolpeez. Gauzak dauden bezala egonda, Zelensky gabe oso akordio kaltegarria baino ez litzateke izango, «2014ko mugak berreskuratu arteko garaipenaren» presidenteak ezingo lukeelako onartu…
Hortik haratago, Gazakoak izugarri igotzen du tenperatura globala. Hamasen urriaren 7ko erasoa erabateko hondamendia izan zen Israelentzat. Bere prestaketa luze eta diskretuaren gakoa garai aurre-digitalera itzultzea izan zen, ahozko edo kable bidezko komunikazio-linea itxiekin eta Libanoko edo Teherango lagunak jakinaren gainean egon gabe. Inork ez du zalantzan jartzen ankerkeria, biktima zibilak eta gerra krimenak izan zirela. Beste katebegi odoltsu bat, bidezko eta bidezko erresistentzia duen kate historiko baten duina ez dena, hala nola Aljeriako FLNko zibilen aurkako astakeriak edo Far Westeko indioenak. Baina Israelgo armadaren bertsioarekin konformatzen ez bagara, gertatutakoa argitzeke dago. Biktima israeldarrek berek, eta kiskalitako eraikinek, «lagun suaren» intentsitateaz hitz egiten dute, palestinarrek falta dituzten arma astunekin. Erasotzaileek azaldu dute ez zutela hainbeste lortzea espero. Badirudi «bat-batekoak» izan zirela, hormaren zulotik sartu zirenak. Nola azaltzen da, bestela, trukatu gabeko bahitu thailandiarrak hartzea Israelek bere espetxeetan dituen milaka bahituekin salerosketan aritzeko? Dena jakingo da Western media ‘s parroting of official lies is paving way to genocide in Gaza (jonathan-cook.net), baina munduko laugarren edo bosgarren armadaren umiliazioa, entzuteko eta informatzeko sistema sofistikatuena, eta Palestina gai zuten politikari arrazista eta ultraeskuindarrena, izugarria izan da eta hori da gertaera nagusia.
Orain kontua da arabiarrek militarki umiliatutako Israeli dioten beldurra berrezartzea. Gaur egungo sarraskiak funtzio hori betetzen du: beldurra berrezartzea, dena suntsituz eta egoera aprobetxatzea 1948. urteaz geroztik intentsitate ezberdinez mantendutako garbiketa etnikoa bizkortzeko. Azaroaren hasieran, 1967az geroztik hil zituzten haur palestinarrak baino gehiago hil dituzte. Zisjordanian, urriaren 7tik, armadak eta kolono armatuek 136 palestinar hil dituzte, horietatik 43 haurrak. Gobernuak 150.000 su-arma banatu dizkie. Emaitza palestinarrentzat anbiguoa baino gehiago da, militarki ezin dutelako irabazi, Varsoviako ghettoko matxinatuentzat zen bezala. Erabaki horiek, ziur aski, galtzeko ezer ez dutenek bakarrik uler ditzakete…
Azaroaren 3an Hezbollaheko buru Hassan Nasrallahren hitzaldiak argi utzi zuen Hezbollahek ez duela Israelen aurka bigarren fronte bat irekiko Libanoko mugan. Libanoko egoera kritikoa da eta israeldar hegazkinak erakartzea oso txarra izango litzateke. Oraingoz, Hezbollah Israel muga horretan bere armadaren herena nabarmentzera behartzen duen tentsioa mantentzera mugatzen da, Gazari laguntzeko modu apal bat. Baina Nasrallahk, bere hitzak neurtzen dituen gizonak, esan zuen: «ez diegu utziko Hamas suntsitzen». Estatu Batuei, bere ontziteria eskualdera bidali duenari, bi aldiz pentsatzeko esan die Gazako suntsipena bedeinkatu aurretik. Iranek ere, Saudi Arabiarekiko distentsioaren eta Txinarengandik jasotako babesaren onurak jasotzen dituenak, eskualdeko gerra bat nahi ez izatearen seinale argiak plazaratu ditu, Estatu Batuei ere interesatzen ez zaiena. Baina Israelen esku dago. Bere agintariak inoiz baino askatuago daude, bere karrera eroan. Gauzak eskuetatik joan daitezke. Hauteskunde presidentzialetatik urtebetera eta aurkari politikoekiko mehatxu judizialen usainean, Bidenek ezin du aurpegia galdu Afganistango hondamendiaren ondoren.
Sirian Israelgo hegazkinek egunero egiten dituzte erasoak eta Estatu Batuetako tropak inplikatzen dituzten borrokak. Egiptok eta Jordaniak baztertu egin dituzte Israelek erbesteratutako palestinarrei transferitzeko plana. Israelentzat kezkagarriagoa izan daiteke Turkiaren jarrera… Eskualde osoa gori-gorian dago. Nolanahi ere, Libanoko mugan bigarren fronte bat irekitzen ez bada, Gaza eta Hamas suntsitu ditzake hitzez hitz Israelgo zapalgailu militarrak. Bestalde, fronte hori irekiko balitz eta eskualdeko gerra bat piztuko balitz, ondorioak aurreikusi ezinak izango lirateke lirateke. Iranek eta Hezbollahek gaitasun misilistikoa dute Estatu Batuetako flotari erasoekin erantzuteko, eskualdean duten base militarrak suntsitzeko, Ormuzko itsasarteko petrolio-trafikoa eteteko eta Israelgo hirietan suntsipen handia eragiteko. Kasu horretan, Israelek arma nuklearrak erabil ditzake Iranen aurka. Gertaeren ordena da gutxienekoa. Hondamendi baterako kate potentziala da kontua. Kontua serioa da.
Duela gutxi ez zegoen Ukrainako gerrak eragindako arriskuak baino okerragorik. Gaur zerbait okerragoa daukagu. Gerra hotzean ere, inoiz ez ginen bizi izan orain bizi garen bezain modu arriskutsuan.
