* Alastair Crooke (diplomatiko ohi britainiarra da, eta Beiruten egoitza duen Gatazken Foroaren zuzendaria.) /Strategic Culture Foundation / observatoriodetrabajadores.wordpress.com
Harrokeria narratiba artifizial batek garaipena berez ekar dezakeela sinestean datza. Mendebaldean zabaldu den fantasia da, batez ere XVII. mendetik. Duela gutxi, Daily Telegraph-ek bederatzi minutuko bideo barregarri bat argitaratu zuen, «narratibek gerrak irabazten dituztela» eta bataila-espazioko errebeldeak intzidentalak direla frogatzeko: Garrantzitsuena espektro osoan, bertikalki zein horizontalki, artikulatutako hari narratibo bateratu bat izatea da, indar berezien soldadutik erpin politikoaren gailurreraino.
Funtsezkoena da «guk» (Mendebaldea) narratiba bat eratu dugula, eta Errusiarena, berriz, «baldarra«: beraz, ezinbestekoa da guk irabaztea «.
Iseka egitea erraza da, baina, hala ere, substantzia jakin bat antzeman dezakegu (nahiz eta substantzia hori asmakuntza bat izan). Narratiba da orain mendebaldeko eliteek mundua irudikatzeko duten modua. Dela larrialdi pandemikoa, dela «larrialdi» klimatikoak edo ukrainarrak, guztiak «gerra» gisa birdefinitzen dira. Guztiak «gerrak» dira, eta «irabazteko» ezarritako narratiba bateratuarekin egin behar dira. Aurkako iritzi oro debekatuta dago.
Harrokeria horren akats argia da errealitatearekin gerran egotea eskatzen duela. Hasieran, publikoa nahastuta dago, baina gezurrak ugaritzen diren heinean, eta gezurra gezurrari gainjartzen zaion heinean, narratiba gero eta gehiago bereizten da ukitutako errealitatetik, nahiz eta deszintzotasunaren lanbroak lausoki biltzen jarraitzen duen. Eszeptizismo publikoa ezartzen da. Inflazioaren «zergatiari» buruzko narratibak, ekonomia osasuntsu dagoen ala ez, edo Errusiarekin gerran zergatik sartu behar dugun, deshilatzen hasi dira.
Mendebaldeko eliteek euren alkandorak plataforma mediatikoen kontrol gorenera, mezuen erabateko adostasunera eta protesten errepresio gupidagabera eraman dituzte, boterean mantentzeko proiektu gisa.
Hala ere, iragarpen guztien aurka, nagusi diren komunikabideek mendebaldeko audientziaren gaineko kontrola galtzen ari dira. Inkestek gero eta mesfidantza handiagoa erakusten dute «mainstream media» (1) estatubatuarrekiko. Tucker Carlsonen lehen «antimentaje» programa Twitterren agertu zenean, plaka tektonikoen hotsak talka egin zuen elkarren artean, estatubatuarren 100 milioi baino gehiagok (hirutik batek) ikonoklasia entzun baitzuten.
Autoritarismo «liberal» berri honen ahulezia da bere mito narratibo giltzarriak hautsi daitezkeela. Nahikoa da hori egitea; pixkanaka, jendea errealitateaz hitz egiten hasten da.
Ukraina: Nola irabazten da irabazi ezinezko gerra bat? Tira, elitearen erantzuna narratibaren bidez izan da. Ukraina irabazten ari den eta Errusia «pitzatzen» ari den errealitatearen aurka tematuta. Baina lurrean gertatutakoek harrokeria hori zapuzten dute azkenean.
Mendebaldeko agintari klaseek ere Ukrainako erasoaldi arrakastatsua eskatzeak porrot egin duela ikus dezakete. Azkenean, gertaera militarrak hitz politikoak baino ahaltsuagoak dira: Bando bat suntsitua da, bere hildako ugariak dogma eraisteko «agenda» tragiko bihurtzen dira.
«Ukrainari gonbidapen bat egiteko moduan egongo gara, aliatuak ados daudenean eta baldintzak betetzen direnean Aliantzarekin bat egin dezan… [hala ere] Ukrainak gerra hau irabazi ezean, ez da inolaz ere eztabaidatu beharko atxikimenduaren gaia» – Jens Stoltenbergen adierazpena Vilnan.
Horrela, Kievi NATOrekiko atxikimendua justifikatzeko bere gizonetatik gehiago (ehunka mila) heriotzara botatzeko eskatu ondoren, honek bere babestuari bizkarra ematen dio. Azken finean, hasieratik irabazi ezinezko gerra zen.
Harrokeria, maila jakin batean, honetan datza: NATOk bere ustezko doktrina militarra eta armamentua zurruntasun militarraren («gaitasunik eza») gainetik zegoela, sobietar eta ezkutuko estiloko Errusia mespretxatu batena.
Baina tokian tokiko gertaera militarrek mendebaldeko doktrina harrokeria gisa azaldu dute – Ukrainako indar hamartarrekin, eta NATOren armamentua hondakin ketsuetan. NATO izan zen 73ko Ekialdeko Bataila birsortzen tematu zena (Irakeko basamortutik, baina orain Ukrainara eramana).
Iraken, «armoured fist» (2) delakoak erraz zulatu zituen tanke irakiarren formazioak: izan ere, erresistentzia irakiarra lurrean utzi zuen «ukabil» bultzatzaile bat izan zen. Baina, tanke-borroka hartako komandante estatubatuarrak (Macgregor koronela) argi eta garbi onartzen duen bezala, neurri handi batean ustekabekoa izan zen motibaziorik gabeko erresistentzia baten aurkako emaitza.
Hala ere, «73 Ekialdea» NATOren mito bat da, indar ukrainarrentzat doktrina orokor bihurtua, Irakeko egoera bakarraren inguruan egituratutako doktrina.
Hala ere, harrokeria, Daily Telegrap-en bideoaren ildotik, bertikalki igotzen da, errusiar esfera politikoan ere mendebaldeko «garaipen» hurbil baten narratiba bateratua inposatzeko. Aspaldiko kontua da: Errusia militarki ahula dela, politikoki hauskorra eta pitzatzeko joera duela. Conor Gallagherrek aipamen ugarirekin frogatu du historia bera izan zela II. Mundu Gerran, Errusiaren mendebaldeko gutxiespen antzeko baten isla, bere gaitasunen gainestimazio nabarmenarekin konbinatuta.
Ilusioaren funtsezko arazoa da ilusioaren irteerak (gertatzen bada) gertaerak baino askoz ere erritmo motelagoan egiten duela aurrera. Desorekak etorkizuneko emaitzak defini ditzake.
Baliteke Bideni orain Ukrainatik NATOren erretiratze ordenatu bat gainbegiratzea interesatzea, Kabulen beste hondamen bat izan ez dadin.
Hori gertatzeko, Errusiak su-etena onartzea behar du Bidenek. Eta hemen datza estrategia horren akatsa (neurri handi batean alde batera utzita): Errusiari ez zaio egoera izoztea interesatzen. Berriz ere, Putinek Mendebaldeko su-eten baten eskaintzaren aurrean «jauzi» egingo lukeela pentsatzea pentsamendu harroa da. Bi aurkariak ez daude izoztuta terminoaren oinarrizko zentzuan, gatazka batean bezala, non alderdietako inork ezin izan dion besteari aurre egin, eta geldirik daude.
Hitz gutxitan, Ukraina estrukturalki inplosioaren ertzean dagoen bitartean, Errusia, aitzitik, erabat ahaltsua da: indar handi eta freskoak ditu; aire-espazioa menderatzen du; eta aireko espazio elektromagnetikoa ia menderatua du. Baina su-etenaren objekziorik funtsezkoena da Moskuk Kieveko egungo kolektiboa desagertzea eta NATOren armak gudu-eremutik erretiratzea nahi duela.
Beraz, hemen dago arazoa: Bidenek gertu ditu hauteskundeak, eta, beraz, demokraten kanpainaren beharrei «erretiratze ordenatua» komeniko litzaieke. Ukrainako gerrak AEBetako gabezia logistiko zabalagoak agerian utzi ditu. Baina Errusiak ere baditu bere «interesak».
Europa da engainuak gehien harrapatzen duen zatia, Bidengo zelaira inolako eragozpenik gabe abiatu zirenetik. Ukrainari buruzko narratiba Vilnan hautsi zen. Baina EBko zenbait agintariren amour propreak errealitatearekin gerran jartzen ditu. Ukraina birringailuan sartzen jarraitu nahi dute, «erabateko garaipenaren» fantasian jarraitu:
Erabateko garaipena eta Putinengandik libratzea beste biderik ez dago… Arrisku guztiak hartu behar ditugu. Ez dago konpromisorik, ez dago konpromisorik.
EBko klase politikoak hainbeste erabaki tamalgarri hartu ditu estatubatuarren estrategiari zor zaion begirunean, eta erabaki horiek zuzenean europarren interes ekonomikoen eta segurtasunaren aurka doaz, beldur handia baitute.
Buruzagi horietako batzuen erreakzioak neurrigabea eta ez oso errealista ematen badu («Ez dago erabateko garaipena eta Putinez libratzea beste biderik»), gerra honek motibazio sakonagoak ukitzen dituelako da. Mendebaldeko metanarratibaren gainbeheraren beldur existentziala islatzen du, bere nagusitasunarekin eta, horrekin batera, mendebaldeko finantza-egiturarekin amaituko duena.
Mendebaldeko metanarratiba, Platonetik NATOraino, Antzinako Grezian jatorria duten ideia eta praktika gorenetako bat da, eta harrezkero findu, zabaldu eta transmititu egin dira denboretan zehar (Errenazimenduaren, iraultza zientifikoaren eta ustez mendebaldekoak diren beste garapen batzuen bidez); beraz, gaur egun, Mendebaldean, goi-mailako DNA kultural baten oinordeko zorionekoak gara.
Hori zen, ziurrenik, Daily Telegrapheko bideoko narratzaileek buruan izango zutena «Gure narratibak gerrak irabazten ditu» esaten dutenean. Bere harrokeria presuntzio inplizitu batean datza: Mendebaldeak beti irabazten duela, nagusitzera bideratuta dagoela, genealogia pribilegiatu honen hartzailea delako.
Jakina, ulermen orokorretik kanpo, «Mendebalde koherente bat» ren nozioak garai eta leku ezberdinetan asmatu, berrerabili eta praktikan jarri direla onartzen da. Mendebaldea liburu berrian, Naose Mac Sweeney arkeologo klasikoak «mito maisua» zalantzan jarri du,
XVII. mendean zehar Europako itsasoz haraindiko inperialismoa hedatu zenean, Mendebaldearen ideia koherenteagoa sortzen hasi zen, eta ideia hori tresna kontzeptual gisa hedatu zen, legitimoki kolonizatuak izan zitezkeen pertsonen eta legitimoki kolonizatzaileak izan zitezkeenen arteko bereizketa marrazteko.
Mendebaldearen asmakuntzarekin mendebaldeko historiaren asmakuntza iritsi zen, menderatze kolonialari justifikazio historikoa eman zion leinu garai eta esklusiboa. Francis Bacon legelari eta filosofo ingelesaren arabera, hiru ikaskuntza eta zibilizazio aldi baino ez ziren izan gizateriaren historian:
«bat greziarren artean, bigarrena erromatarren artean eta azkena gure artean, hau da, Mendebaldeko Europako nazioen artean».
Beraz, «Narratiba» geure buruari kontatzen diogun fikzioa dela jakitean konplizeak diren mendebaldeko agintari politikoen beldurrik sakonena, objektiboki faltsua dela jakin arren, gure aroa metamito honetan gero eta arriskutsuago bihurtu dela da.
Dardarka daude, ez bakarrik «Errusia ahaldundu» baten aurrean, baizik eta mundua garbitzen ari den Putin eta Xi buru dituen ordena multipolar berriak Mendebaldeko Zibilizazioaren mitoa eraitsiko duen perspektibaren aurrean.
– —
Gure oharrak
(1) «Mainstream media» terminoak komunikabide nagusiei egiten die erreferentzia; komunikabide nagusi edo ohiko bitarteko ere esaten zaie. Komunikabide horiek audientzia masiboa eta orokorra dute, eta biztanleriaren atal zabal batera iristen dira. Komunikabide horiek ildo editoriala konbentzionalagoa edo finkatuagoa dute, eta, horren ondorioz, «prentsa-askatasuna» eta korronte nagusiaren aurkako edo ordezko iritziak ezabatzen dira.
(2) «Armoured Fist» ingelesezko esamolde bat da, eta testuinguru militarretan erabiltzen da oso hornituta eta babestuta dagoen indar militar bati erreferentzia egiteko; oro har, ibilgailu blindatuen unitateek osatzen dute, hala nola tankeek eta infanteriako borroka-ibilgailuek.
– —
