*Sputnik News
NATO 1990eko hamarkadaren amaieran hasi zen Errusiako mugetara hurbiltzen, Alemania batu ondoren Mikhail Gorbatxov buruzagi sobietarrarekin hartutako konpromisoak ez betetzeagatik. Aliantzaren hedapena Ukrainako egungo krisiaren arrazoi nagusietako bat da.
Rob Bauer NATOko Batzorde Militarreko presidenteak jakitera eman duenez, Errusiak Ukrainan operazio militar berezia hasi baino lehen hasi zen Aliantza bere presentzia handitzen ekialdeko hegalean zehar.
«Lider militarrek erreferentzia-esparru komuna dute, bai aliantza osoaren mehatxuetarako, bai eskualdekoentzat, eta azkar hedatzen diren gure indarren abiadura eta eraginkortasuna hobetzen ditugu. 1949. urtetik gure egitura militarren berrikusketa handienaz ari gara. Horretarako plangintza duela zenbait urte hasi zen, baina orain egiten ari gara», esan zuen Bauerrek Tailinen (Estonia) egindako NATOko Batzorde Militarraren Konferentzian emandako prentsaurrekoan.
NATOko defentsa-buruek irailaren 17ko bileran Ukrainari aliatuen babesa mantentzeko eta handitzeko beharra eztabaidatu zuten, esan zuen Bauerrek.
«Munizioa, ekipoa eta entrenamendua, aliatuak eta beste nazio batzuk entregatzen ari direna, benetako aldea ezartzen ari dira gudu-zelaian. Bere arrakastak eremuan eta online, Ukraina batez ere gerrate modernoa aldatu du», esan du ofizialak. «NATOk Ukraina babestuko du beharrezkoa den denbora guztian», gaineratu zuen. Bauerrekin batera, Estoniako Defentsa Indarren buru Martin Herem jaunak esan zuen «NATOren lehentasun kolektiboa Errusiari egungo nazioarteko ordena aldatzeko aukera ukatzea» zela, arauetan oinarrituta, baita bere mugan zehar tropa gehiago aparkatuta ere.
«Lurralde gehigarri bat dugu Aliantza gisa defendatzeko, eta muga luzea dugu Errusiarekin. Baina Finlandia eta Suediako indar armatuak ere baditugu, oso gai direnak lurralde gehigarri hori eta muga luzeago hori defendatzen laguntzeko. Errusiak muga luzeagoa izango du NATOrekin tropa gehigarririk jaso gabe. Beraz, Finlandiaren eta Suediaren atxikimendua aliantzarentzat onuragarria dela uste dut eta Errusiarentzat arazo gehiago sortzen ditu», esan zuen Bauerrek.
Madrilgo goi-bileran, NATOk erabaki zuen lau borroka-talde berri ezartzea Bulgarian, Hungarian, Errumanian eta Eslovakian, eta indar sendoak eta borrokarako prest egotea Aliantzaren ekialdeko hegalean. Bestalde, Estatu Batuek lurreko base berri bat ezarri zuten Polonian eta Errumanian presentzia indartu zuten 3.000 soldadurekin.
NATO nola hedatzen zen
NATO zortzi aldiz zabaldu da bere historian. SESB kolapsatu aurretik hiru bolada izan ziren: 1952an (Grezia eta Turkia), 1955ean (Mendebaldeko Alemania, 1991tik Alemania bakarra), 1982an (Espainia). 1991aren ondoren, bloke politiko-militarreko kideen kopuruak nabarmen egin zuen gora, 16tik 30era.
Bakerako Elkartea (1994) programak, garai bateko eremu sozialistako herrialdeekin lankidetza areagotu zuenak, aliantza zabalago baterako bidea prestatu zuen. Hungaria, Polonia eta Txekiar Errepublika Jugoslavia bonbardatu baino 12 egun lehenago sartu ziren, 1999ko martxoaren 12an.
James Baker Estatu idazkari ohi estatubatuarrak Mikhail Gorbatxov buruzagi sobietarrari 1990ean hitzezko promesa egin zion arren, hedapena gertatu zen, alegia, aliantza ez zela zentimetro bat ere handituko Ekialdeko Alemania zaharraren ekialdera, Errepublika Federalak herrialde hori anexionatu ondoren.
2008an, NATOk onartu egin zuen Ukrainaren eta Georgiaren mendebaldeko gobernuek aliantzarekin bat egiteko asmoa zutela, eta horrek kezka handia sortu zuen Moskuren segurtasunagatik. Errusiaren eta Mendebaldearen arteko tirabirak areagotu egin ziren 2014an, Washingtonek antolatutako estatu-kolpe batean Ukrainako Gobernua boteretik kendu ondoren.
2021aren amaieran, Errusiak NATOri eta AEBri segurtasun-akordioen proposamen multzo bat aurkeztu zien, Moskuren eta mendebaldeko blokearen arteko harremanak hobetzeko eta tentsioak nabarmen arintzeko diseinatuak.
Tratatuen zirriborroetan, juridikoki lotesleak ziren bermeen proposamena jasotzen zen, Errusiak idatziz, batetik, eta AEBk eta NATOk idatziz, bestetik, tropak, hegazkinak, gerraontziak eta misil-sistemak ez hedatzeko, beste aldearen segurtasun nazionalerako mehatxutzat har zitezkeen eremuetan. NATOri eskatu zitzaion konpromisoa har zezala ekialderantz hedatzen ez jarraitzeko eta Ukraina eta Sobietar Batasuneko beste edozein errepublika blokean sartzeko planak baztertzeko.
Mendebaldeko aliantzari eskatu zitzaion, halaber, Gerra Hotzaren amaieran sartu ziren NATOko kideen lurraldean tropa edo armamentu-sistema gehiago ez zabaltzeko. AEBk eta NATOk ukatu egin zituzten Errusiaren segurtasun-bermearen proposamenak, eta funtzionarioek nabarmendu zuten mendebaldeko blokeko ate irekien politikak aldaketarik gabe utzi zuela atxikimenduaren politika.
