2014eko urriaren 1
Boris Litvinovi elkarrizketa originala
Erdarazko bertsioa: Nahia Sanzo (slavyangrad.es)
Boris Litvinov, Donetskeko Herri Errepublikako Sobiet Goreneko lehendakaria, Donbasseko gaurkotasunari buruzko hainbat gaien inguruan mintzatzen da herri errepubliken orainaren eta geroaren inguruko hainbat aburu adieraziz: bai suetenean gertatzen ari diren operazio militarrak, zein errusiar laguntza zein etorkizun politiko eta ekonomikoa. (Litvinov Ukrainako Alderdi Komunistako militantea izan da, guda hasieran DHE babesten duen ezkerreko frontera batu zen).
Zeintzuk dira DHEk zen erronkarik gogorrenak oraintxe bertan? Zein traba ditu Estatu statusa lortzeko?
Zalantzarik gabe, gaur egun dugun erronkarik handiena guda da. Guk ez genuen gudarik nahi. Laasai eta bakean bizitzea eta seme-alabak heztea zen gure nahia. Baina Kieven emandako Estatu-kolpe antikonstituzionalari ezin genion gure oniritzirik eman. Baina aldi berean, iruzurti horiekin eta alde zituztenekin ez genuen gatazkarik nahi. Horregatik, gure hizkuntza, gure ohiturak, gure ohorea, gure heroiak, edota gure oroimenean maite-maite ditugun egunak ospatzea debekatu nahi zituzten horietaz aldendu eta independizatzeko erabakia hartu genuen. Independentzia aukeratu genuen. Horregatik milaka pertsonek bozkatu zuten maiatzaren 11ko erreferendumean, Donetskeko Herri Errepublika independentea aldarrikatzeko. Gure erara bizi nahi dugu, ez Kieveko edota Washingtoneko ugazaba-ustedun horien esanetara. Ukraina maite dugu, baina ez Ukraina zena gaur egun bihurtutako hori. Dibortzio baketsua nahi genuen, baina zoritxarrez guda izan dugu.
Arlo politikoaz eta sozialaz gain, arlo geoestrategikoan herrialde honek zein etorkizun duela uste duzu?
Lehenik eta behin esan nahi dut Donetskeko Herri Errepublika jada Estatu independente eta burujabe bat dela esan nahi dut. Horren inguruan ez dago zalantzarik, eta ez orain ez gero beste aukerarik ez dugu kontutan hartuko. Independentzia Aldarrikapen bat egin dugu, eta hau gauzatzeko legebiltzar-erabakiak hartu ditugu. Beraz, DHErekin izan beharreko edozein negoziaziok edota nazioarteko alorreko erabakik errealitate hau kontutan hartu beharko dute. Kievek ulertu behar du bestelako irtenbideak onartezinak direla guretzat.
Guk hasi dugun iraultzak eta borrokak hiru ideia nagusi ditu. Lehena, mundu errusiarrera itzultzea, bizitza komunitariora itzultzea. Ideia eta izpiritu komunitarioen arabera bizi garen jendea gara gu. Besteek liberalismorantz, etekin indibidualen eta indartsuenaren legearen araberako gizarterantz gu erakartzen saiatu izan dira eta saiatzen datzate. Hau da gure jatorri etnikoa gora-behera errusiar egiten gaituena. Bai Donbassen zein Errusian jendeak komunitate terminoetan pentsatzen du, odolean, zainetan daramagu hau.
Bigarrenik oligarkiaren legerik ez dugu onartzen, kapitalaren boterean gutxiengo ezdeus batek gehiengoa azpiratzea, atzekoz-aurreko mentalitatea eta herriaren arteko zatiketa bait dakartza. Oligarkiaren Gobernuak faxismora darama. Behintzat, Ukrainan hori izan da gertatu dena. Eta hirugarrenik, Errusiarekin erabateko adiskidantza izan nahi dugu.
Errusiari, ulergarria den bezala, bere mendebaldeko mugan laguna izango zaion herrialde egonkor bat izatea komeni zaiola ulertzen dugu. Gure asmoa ez da gure iraultza oraindik populazioa esnatu ez den eta orain arte bizitzen jarraitu ezin dutela jabetu ez den Ukrainako zonaldeetara esportzatzea. Baina egunen batean aholkatzeko eskatzen badigute, gure esperientzia eurekin elkarbanatuko dugu.
Orain, Ukrainako beste eskualdeetako jendea gu hiltzera dator hona, zergatik eurek ulertzen ere ez dutelarik. Zerbitzatzen ari direlako batean hemen ez terroristarik ez gaizkilerik ez daudela, baizik eta eurak bezalako meatzariak, medikuak, irakasleak daudela jabetzen dira. Zer zentzu du ba guda honek Poroxenko Kolomoiski eta Obamari mesede egiteko ez bada?
Nola da posible Donetsk eta Luganskeko indarrek, biek batera Kievek dituen tropen erdiak izanda hauek garaitzea? Nola da posible ukrainar tropak hain denbora gutxian hainbeste “eltzetan” inguratuta izatea?
Lehenik eta behin, gure gudarien morala aliatu garrantzitsu bat da, gure tropei etsaiaren gaineko abantaila ematen die. Gure guda justua da, eraso baten aurka defendatzen ari data. Gure kontra aldarrikatutako guda txikizio guda bat da. Hiru baten kontrako guda bat dela diozu, baina gure komandanteak ziur daude bost baten kontrako guda balitz ere armada errepublikarrak borroka-zelaian etsaiari gaina hartzeko gai dela.
Askotan gertatu zina da Donetskera bidalitako ukrainar soldaduek euren jendearen kontra borrokatu nahi ez izatea. Adibide bat jarriko dizut, Krasnoarmeisken gertatu zen. Gauez, hirira ibilgailu blindatuetan hurbildu ziren ukrainar soldadu batzuek telefonoz hots egin zidaten. Euren posizio zehatza iragarri eta preso hartzeko eskatu ziguten. Lehenik tranpa bat zela uste nuen, eta benetan entregatu nahi ez zirela. Baina gero Kirovgraden emazteak eta seme-alabak zituztela, eta borrokatu nahi ez bazuten hauek zigortzearekin mehatxatu zituztela azaldu zidaten. Ez zuten borrokatu nahi, baina euren familiak zigortzerik ere ez. Beraz, preso izatea zen zuten irtenbide bakarra.
Eta errusiar laguntzaz ere hitz batzuk esan nahi nituzke. Kieveko agintari eta prentsak, eta Mendebaldeko politikari batzuek baita, Moskuren laguntza jasotzen dugula diote. Gure borrokak jasotzen duen errusiar laguntza bakarra, hondamendi humanitarioaren ertzean dauden eskualdeek jasotzen duten laguntza ez-militarra da. Beste herrialde batzuek ere laguntzen digute. Portugaldik, Frantziatik, Greziatik laguntza jasotzen dugu. Laguntza hori izango ez bagenu, arazo latzak izango genituzke gure herria elikatzeko eta bizirik iraunarazteko.
Baina faxismoaren aurkako borroka serioski hartu izan dutenak eta gurekin borrokan bat egin ditugunak ere baditugu. Errusiar herritarrak badaude, baina baita ere Greziakoak, Serbiakoak, Frantziakoak edo Espainiakoak. Errusiatik batea ere esperientzia militar handia duten gizonak heltzen dira, horietako batzuk goi-mailako profesionalak dira. Errusian dotrina militarra hedatua dago eta prestaketa maila handia dute, eta hortik onurak ateratzen dituzte. Han, publikoarentzako literaturak eta prentsak gudari buruzko gai anitz jorratzen ditu. Militar ohi gazte asko errusiar mundua, honen mugak defendatzera etorri dira. Halako laguntza oso baliozkoa izan zaigu gure indarrei kontraerasoak prestatzeko gaitasuna emateko.
Orain, galerak zenbatzeko aukera dagoela, ukrainar armadaren materialaren puska handi bat suntsitua edo matxinoek hartua izan dela ikusten dugu. Euren agintariek nola pentsa dezakete arrakasta aukerak dituztela?
Kieveko agintariek mendebaldeko ugazabek ematen dieten laguntzaren menpe daude. Leopard tanke batzuk ukrainar lurrean sartu direnaren zurrumurrua dabil. Agian laster ikusiko ditugu. Egiaztatu beharra dago, baina gure inteligentzia zerbitzuek hori diote.
Ukrainar tropen artean mertzenario eta inteligentzia ofizial kanpotarrak daudenaren zurrumurrua ere badabil. Baiezta zenezake?
Bai, hala da. Badakigu Donetskeko Herri Errepublikaren aurka borrokatzeko armada pribatuak eratu direla. Kolomoiski jauna horietako baten jabea da. Bere diruarekin eratu zituen batailoi pribatuak eta finantzatzen jarraitzen ditu. Aholkulari atzerritarren laguntza dute, eta behin-behinekoz Gobernuaren kontroletik at daude. Atzerriko defensa-konpainia pribatuak ere badaude, adibidez AEBtakoak, Poloniakoak, Frantziakoak edota Erresuma Batukoak. Oso bitxia da frantziar herritarrak bai Kieven Gobernuaren alde zein Donetskeko Herri Errepublikaren alde borrokan egotea. Bolondres asko euren herrialdetan ere armetan ibilitakoak dira. Gure armadan dauden 15 mutil frantziarrak faxismoa gorroto dutelako etorri dira hona. Ziur daude Ukrainan faxismoa altxatzen hasia dela eta zanpatu beharra dagoela. Eurekin hitz egin dugu, eta noizbehinka orain Kolomoiskiren batailoietan dauden euren armakide ohi frantziarrekin hitz egiten dutela aitortu zidaten. Diruagatik daude guda honetan, diru mordoa irabaztea espero dutelako. Eta Kolomoiskik hori ematen die. Beraz, elkarrekin hitz egiten dute eta elkarren aurka borrokatzen dira. Gure aireportua kontrolatzen okupatzen mertzenario atzerritarrak daude, horietako asko atxilotu ditugu: poloniarrak estatubatuarrak eta baita ere baltiar herrialdeetako frankotiratzaileak. Hainbat dira.
Negu honetan Ukrainan istiluak gerta daitezke. Zein izango zatekeen Donetskeko Herri Errepublikaren postura herri-altxamendu bat gertatuko balitz?
Donbasseko ikatzik gabe eta errusiar gasik gabe geratuko balira, posible da. Egoera honetan, Ukrainarentzat negua latza izan daitekeela aurreikusten dugu. Guk ere gaizki pasako dugu, baina behintzat Errusiarekin nolabaiteko tratuak mantentzen ditugu, behintzat gasarik dagokionez.
Ukrainako mendebaldeko zenbait eskualdetan gerta daitekeen herri altxamenduei buruz esan duzun horren inguruan, noizbait beste aldeko komandanteak hurbiltzen zaizkigu. Bost aldei gertatu da, behin ere ez zuzenean, zeharka beti. “Goazen denok batera hauei muturrekoa ematera, zuek zuen aldetik eta guk guretik” dioskue beti. Eurak ere ez daude halako Gobernu batekin pozik. Baina guk gure aldetik emateko eskatzen digutenean, ez dira jabetzen guk jada eman dugula. Eta eurek ez dute urratsik eman. Populazioak geldi jarraitzen du. Momentuz isilik mantentzen dituzte eta ez dute urratsik eman nahi. Baina esnatuko dira. Baditugu adibideak. Dnipropetrovskeko 200 gizon ditugu gurekin, euren Dnipropetrovsk brigada eratzen ari dira. Kolomoiskiren erregimen pean bizitzea gorroto dute. Mugitzeko eta guk Donbassen egin duguna egiteko prest daudela diote. Zhitomirtik, Odessatik, Nikolaevtik eta Kiev ingurutikdatozen borrokalariak ditugu. Hona datoz, entrenamendu militarra jasotzen dute eta orduan itzultzeko prest daude.
Ba al dago Donbassen Kieveko gobernua eta honen politika AEB-zaleak babesten duenik? Errepubliken kontrako sabotaia egiten saiatzen al dira?
Bai, baditugu halakoak. Adibidez, erreferendumean populazioaren %89k independentziaren alde egin zuen. 200.000 inguruk aurka bozkatu zuten. Askok ez zuten bozkatu. Horietako askok Donbassetik alde egin dute Kievera edo Dnipropetrovskera joateko. Baina badaude 500.000tik gora Errusian errefuxiatu direnak. Hemen geratu direnek ez dute erresistentziarik erakusten. Eta guda zibila eta honen biktimak kontutan hartuz, ondo egiten dute, gehiengoa ez probokatzeko.
Mariupol, Azov Itsasoaren kostaldean dagoen portu garrantzitsua orain herri-erresistentziak inguratuta dago. Donetskeko Errepublikarako gas-horniketarako zentru garrantzitsu bat da, gas-bide ez hain gatazkatsu sor dezakeena. Suetena indarrean dela, zein konponbide egon daiteke hiri honekiko eta ukrainar erresistentziaren beste guneekiko?
Mariupol denentzat garrantzitsua da, trenbide sarea, oro har ez dagoelako martxan. Itsas eta ibai bideak ere garrantzia hartzen dute. Lurretik energiaren eta planta termikoen horniketa ez da segurua. Gure indarrek Mariupol inguratu dute, baina zonalde batzuek arazoak ekartzen dituzte. Toki batzuetan aurrera egin dezakegu, baina beste batzuetan atzera egiten dugu, eta orduan berriz borrokatu behar dugu. Volnovakha inguruko egoera zaila da. Mariupolengatik borroka gogorrak ematen dira. Helburua denontzat da garrantzitsua. Horretan ari gara lanean. Mariupolerako horniketa bideak ziurtatu behar ditugu; taktika militarrak eta negoziazio bilbatuz lortzea espero dugu. Ulertu behar dugu guretzat Mariupol Donetsk adina garrantzitsua dela.
“Eltzeetan” daude ukrainar poltsa isolatuen inguruan, horietako bi daude Donetsk-Xakhtiorsk-Snezhnoie lerroaren hegoaldean. Euren horniketa-bideak itxita daude, beraz ukrainar soldaduak errusiar muga zeharkatzen edota guda-presoengatik trukatuak izateko errenditzen ikusten ditugu. Horregatik ditugu Kievek baino guda-preso gehiago. Zonalde horretan Kievek talde isolatuak soilik ditu, erresistentzia txikiena jartzeko ere ezgai direnak. Xakhtiorsk iparraldean, Debaltsevo-Kirovskoie-Xakhtiorsk hirukian eta Krasni Lutx iparraldean dauden unitateek ordea, badute nolabaiteko indarra eta ekipamendua. Hauek soilik partzialki inguratuta daude eta horniketa-bideak zabalik dituzte. Unitate hauek garrantzitsuak dira momentuz guztiz inguratzeko indarrik ez dugulako. Gorlovka eta Jenakievo inguruetan arazoak ditugu. Etsaiak erasotzen badu, Donetsk eta Lugansk elkarrengandik isolatzeko hutsune bat zabaltzeko gai izan daitezke.
Zein da zure Estatuaren inguruko ikusmoldea eta zein funts izan beharko ditu?
Honek elkarrizketa luze batetarako ematen du. Motza izateko, norabide sozialeko ekonomia bat izango genuke, jabetza publikoa eta pribatua nahastuz eta Gobernuak ekonomiaren arautzaile gisa jarduten duelarik. Sektore pribatua ekonomiaren arlo batzuetan nagusi izango zatekeen; adibidez, elikaduran, merkataritzan eta zerbitzuetan. Sektore estrategikoak nagusitza publikoaren pean egongo ziratekeen, horrek oligarkei euren etekinen parte bat elkarbanatu dezatela erregutzea saihestuko digularik. Are gehiago, euren lapurtzeko eta etekinak ezkutatzeko joera ezagututa.Fenomeno global bat da hau. Enpresa txikia eta ertaina beti babestuko ditugu, beraz, eredu misto bat izan behar dugu, ekonomia kontrolatuko duen Gobernu bat. Nik eredu bielorrusiarra atsegin dut. Beste eredu bat Txinarena izan daiteke, non Alderdi Komunistak ekonomia zorrotz kontrolatzen duen.
Baina ez dugu besteek egiten dutena zertan kopiatu behar. Errusiar bakea nahi dugu. Herrialde bakoitzak bere eredua du. Baina gauza bat argi dugu: batera egon behar gara. Gobernuaren edota ildo ideologikoaren gaineko desadostasunak izan ditzazkegu. Baina garrantzitsuena komunitate gisa batera jarraitzea da.
