Deskargatu (PDF)
Giza eskubideen eta Zuzenbidezko Estatuaren eskubideen urratzea Ukrainan (2014ko apirila-2014ko ekainaren erdirarte)
Txostenaren hitzaurrea
“Liburu zuriaren” lehenengo argitalpena eta gero, giza eskubideen eta Zuzenbidezko estatuaren era askotako urratze laburbiltzen dituenak Ukrainan 2013ko azaroaren amaieratik 2014ko martxoaren amaierarte, lurralde honetako krisi ekonomikoa indartu egin da.
Kiev-eko agintariek Ukrainako hego-ekialdearen interesak errespetatzeko borondate faltak eta zilegizko eskaerak dakartzan bertako jendearekin hitz egiteko joerak Ukrainako barne krisiaren gora egite berria eragin zuen. Kiev-eko agintari bezala beraien burua izendatutakoek gauzatutako “Operazio antiterrorista” -benetan errepresaliazko operazioa- deritzonak eskubideen urratze larrien handiagotze izugarria sortu zuen.
‘Post-Maidan’ giza eskubideen urratzeaz gain Ukrainian (adierazpen askatasunaren eskubidea urratzea eta komunikabideen askatasunaren murrizketa, estremismo adierazpenak, ultra-nazionalistak diren sentimendu naziak,eta neoak, intolerantzia erliojosoa eta xenofobia, aurkari politikoen beldurraraztea, beraien ”garbiketak” eta atxiloketak, errepresioak eta biolentzia fisikoa), Kieve-k gauzatutako nazioarteko zuzenbide humanitarioaren arauen urratzea bezalako arazo berriak daude, lurraldearen ekialdean errepresaliaren zehar, arma astunen eta militar hegazkinen erabileran adieraziz. Honek biztanleri zibilaren artean biktima ugari eman zituen, errefuxiatu eta barne desplazatuen arazoa, umeak barne eta orokorreko egoera humanitario latza, alegia.
Maiatzaren 2ko ezbehar ikaragarria ezin dugu ahaztu, bertako agintaritzaren menpe, hamarnaka pertsona ukraniar ultra-nazionalista eta neo-naziek modu basatian erailak izan zirenean. Pertsona hauek zeukaten erru bakarra Ukrainako etorkizunari buruz ikuspegi politiko ezberdinak edukitzea zen. Hala ere, krimen maltzur hau egin zuen pertsona bat ere ez da zigortua izan oraindik.
Kiev-ek hasitako ikerketa luzeegia eta politizatua ez izatea nahiko genuke “frankotiratzailearen kasuan” gertatu zen moduan, 2014ko otsailean identifikatu ez ziren bi frankotiratzailek bi manifestatzaileei tiro egin zietela garbituz eta “enforcement-lege ofizialaz.
Gai guzti hauek, Ukrainako “Liburu zuriaren” bigarren argitalpenean agertu ziren. Hala ere, ezin izan ditugu azaldu lurralde honetan gertatu ziren zoritxarreko jazoera guztiak. Hala eta guztiz ere, aipatutako gertaerak nahikoak dira Ukrainia giza eskubideen erronka larrienak jasan dituela, eta bertan ukraniar agintariek oraindik ezin dituztela erantzun egokiak eskaini frogatzeko.
Ikerketa hau 2014ko apiriletik ekainaren erdira zabaltzen da. Lehenengo argitalpenean bezala, emaitzak Ukrainia, Errusia eta mendebaldeko komunikabide batzuen jarraipen sakonean oinarritzen dira: Kiev-eko agintarien eta bere jarraitzaileen azalpen eta adierazpenak: nabaritasun ugari; Internet-en argitaratuak, Giza Eskubideentzako Moskuko Bulegoan jasotako materialak, Pertsona aurkako Delituen Informazio Taldearena eta “OSCE” Behaketa Bereziaren Misioarena, benetako oinarri gisa erabili ziren.
Nazioarteko Giza eskubideen tresna nagusien zatiak, eta honen xedapen eta arau unibertsalak urratuak izan diren Ukrainian seinalatutako denboraldi horretan, ikerketa honen atal bakoitzaren aurretik doaz.
Lehen bezala, “Liburu Zuriaren” bigarren argitalpenaren helburu nagusiena, nazioarteko komunitatearen eta giza eskubideen nazioarteko erakundeen gertaerei erreparatzea da, gobernuz kanpoko erakundeei baita orain arte kontu hauei behar bezalako arretarik ez erakusteagatik
Ondorioen txostena
Ukrainako hegoaldean eta ekialdean gertatutako protesten areagotzea, Kiev-en emandako botere aldaketaren ondorio zuzena izan zen, Euromaidan defendatzaileek, Estatu Batuak eta Europako herri batzuen laguntzarekin batera antikonstituzionala izan zen estatu kolpe bortitzaren ondorioz.
Odessa, Mariupol eta beste hiri batzuetako zoritxarreko gertaerak, Kiev-eko indar basati eta 2014ko otsailaren 21eko akordiotik eta 2014koapirilean Ginebrako aitormenetik ateratako konpromisoen urratzearena. Liburu Zurian aipatutako gertaerak, “operazio antiterroristaren” jatorri kriminalaren ebidentzia dira, instalazio zibilen bonbardaketa traidorearekin eta ukrainar zibilen erailketekin batera, beraien artean, emakume, nagusi eta umeak egonda.
Giza eskubideen urratzeak nazioarteko komunitatean eta giza eskubideen nazioarteko erakundeetan ez dutela erantzun egokirik eta argirik eragin kezkatzen gaitu.
Honek esan nahi du, ukraniar erakundeen operazio zigortzaileak europar hiriburu batzuen berme ezkutua izan dutela hasieratik. Dudarik gabe, agindu zinikoak eta kriminalak ematen ari diren agintariengan zigorgabetasunezko egoera bat sortzen ari da, hirietan eta herri baketsuetan bonbak jaurtitzea edo disidenteak diren kazetariak bahitzea, edo komunikabideetako zentsura politikoa aurrera eramatearen kasuetan. Petro Poroshenko-k boterea hartu eta gero, Ukrainako ekialdean sute etenaldi baten beharra adierazi zuen, baina gatazka odoltsuak aurrera jarraitu zuen eta zibilak hiltzen jarraitzen zuten argitalpen hau inprimatzera bialdu zenean.
Agintari ukraniarren mendebaldeko jabeek hego-ekialdeko pertsonen suntsidurarekin akabatzea espero dugu, beraien etorkizunari buruz erabakitzeko eskubide osoa daukatelako. Nazioarteko erakundeek ere ikerketa inpartzial bat egitea eta giza eskubideen urraketetan neutrala den jarrera bat izatearekin batera, Ukrainako Zuzenbidezko Estatuaren hastapenean oinarritua. Errudunak direnak justiziaren aurrera eramanak izan behar direlako.
Liburuaren edukia
• Sarrera
1. Giza eskubideen urratzea eta Zuzenbidezko Estatuaren hastapena “antiterrorista operazioa”-ren zehar.
2. Pentsamendu askatasuna izatearen eskubidearen eta sinesmenen urratzea, ideia politikoak barne; beldurrarazte eta aurkari politikoen bahiketa.
3. Komunikabideen eta kazetaritza jardueren askatasunei murrizketak
4. Ezbeharra Odessa-n
5. Frankotiratzaileen kasua; itxurazko ikerketa, errugabetasun-presuntzioaren eskubidearen eta bidezko epaiketa baten urratzea
6. Diskriminazio etnikoa eta linguistikoa, xenofobia eta nazionalismo erasotzailea, arrazakeriaren zirikaldia
7. Intolerantzia erlijiosoaren adierazpenak, baita Moskuko Patriarkatuaren Ukraniar Eliza ortodoxoari mehatxuak ere.
• Ondorioa
Plus 40 x erreferentziatuak eta azpi-titulatutako argazkiak. Ikusi ere• Artxiboa: Liburu zuria.pdf – giza eskubideen eta Zuzenbidezko Estatuaren urratzeari buruz Ukrainan 2013ko azarotik (2014ko martxoaren erdirarte bakarrik betetzen du)
